Istorija - Balkanski ratovi (razumljivo sažeta lekcija)

     U ratu Turske protiv Italije 1911.god. u Libiji, turska vojska je poražena. Slabost turske iskorištavaju Srbija, Crna Gora,Grčka i Bugarska. One zajedno stvaraju Balkanska savez iza kog je stajala Rusija. Cilj tog saveza bio je oslobođenje od turske i austrougraske vlasti.

Crna Gora oktobra 1912. objavljuje rat Turskoj a zatim to čine Srbija, Bugarska i Grčka. Odlučujuća bitka vođena je kod Kumanova gdje je srpska vojska odnijela pobjedu. Kasnije je oslobođeno Skoplje, a porazom kod Bitolja turska vojska u Makedoniji bila je poražena.

Srpska vojska oslobodila je Sandžak, Kosovo i Metohiju, a padom Jedrena i Skadra potpuno je poražena turska vojska u Prvom balkanskom ratu.

     Mirovni ugovor između balkanskih saveznika i poražene Turske potpisan je 30. maja 1913. godine u Londonu. Uslove mira određivale su velike sile. Turska je ostala bez teritorija na Balkanu, a zadržala je samo uzak pojas oko Carigrada. 

Grčka je dobila Krit i ostrva u Egejskom moru. Albanija je dobila autonomiju pod međunarodnim pokroviteljstvom. Srbiji nije dozvoljen izlaz na Jadransko more.

Londonskim ugovorom nije riješeno pitanje Makedonije što će kasnije dovesti do drugog Balkanskog rata. Prvim balkanskim ratom sruđen je feudalni sistem i stvoreni su uslovi za uspostavljanje kapitalističkih odnosa. Prvi balkanski rat imao je oslobodilački karakter.

     Zbog sukoba između Srbije i Bugarske oko Makedonije, Balkanski savez se ubrzo raspao. Do sukoba je došlo zbog nezadovoljstva oko podjele teritorije, naročito Makedonije. U sukob sa Bugarskom došla je i Grčka. Austrougarska je podržavala Bugarsku, a Rusija Balkanski savez odn. Srbiju i Grčku.

Juna 1913. godine Srbija i Grčka skklopile su ugovor o prijateljstvu a zatim i Vojnu konvenciju. Drugi balkanski rat započeo je u noći između 29. i 30. juna 1913. godine iznenadnim napadom bugarske vojske na srpsku i grčku vojsku. Srpska vojska je na Bregalnici potpuno porazila bugarsku vojsku. Nakon što je i Rumunija ušla u rat protiv Bugarske, suočena sa porazima na svim stranama, Bugarska je bila primorana da zatraži mir.

     Mirovni pregovori zaraćenih strana započeli su krajem jula a okončani 10. avgusta 1912. godine zaključenjem mira u Bukureštu. Mir je donio teritorijalno proširenje Srbiji, Crnoj Gori, Grčkoj i Rumuniji. Uspostavljena je i granica Srbije i Crne Gore u Sandžaku. Drugi balkanski rat je bio osvajački i nepravedan. Takođe je doprinijeo sporijem razvoju Makedonije kao samostalne države. Uspjesi Srbije i Crne Gore doveli su do zaoštravanja odnosa sa Austro-Ugarskom.